Verboden pesticiden: overal even dodelijk!
Carbendazim, acetochloor, thiamethoxam…
Klinken deze namen je niet bekend in de oren? Dat is normaal. Het zijn pesticiden die in Europa al enkele jaren verboden zijn. Ze zijn enorm schadelijk voor onze gezondheid en het milieu. Syngenta, Bayer, BASF en andere agrochemische reuzen blijven ze echter produceren, ook in België, en verkopen ze massaal in de rest van de wereld. Ironisch genoeg komen deze verboden bestrijdingsmiddelen nog steeds terecht op ons bord in de vorm van residuen in geïmporteerde voeding uit het buitenland.
Wanneer winst voor onze toekomst gaat
De Europese wetgeving beschermt ons (gedeeltelijk) door de gevaarlijkste pesticiden te verbieden, omdat ze bijvoorbeeld kankerverwekkend of hormoonverstorend zijn. Toch staat dezelfde wetgeving de productie, opslag en uitvoer van diezelfde pesticiden nog steeds toe. In 2018 heeft de Europese Unie meer dan 81.000 ton verboden pesticiden uitgevoerd. Deze giftige handel levert heel wat op: in 2018 verkocht de EU voor meer dan 584 miljoen euro verboden pesticiden aan de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Paraguay, Uruguay).
België speelt hierin een belangrijke rol: in 2020 is het de grootste Europese exporteur van verboden neonicotinoïden, pesticiden die uiterst giftig zijn voor bijen en een enorme impact hebben op de biodiversiteit. Ze worden geproduceerd in Seneffe in Wallonië1Public Eye, « L’UE exporte des milliers de tonnes de “tueurs d’abeilles” interdits sur son sol », 2021.
In 2020 produceerde en exporteerde België meer dan 4.000 ton verboden pesticiden.
In zuidelijke landen zoals Brazilië, waar soja- en suikerrietgewassen worden geteeld die intensief met pesticiden worden behandeld om Europa te bevoorraden, zijn de verboden pesticiden sterk vertegenwoordigd: 44% van de pesticiden die in het land in omloop zijn, zijn niet toegestaan binnen de EU. Het gebrek aan degelijk beschermingsmateriaal voor de landbouwers, aan een adequate opleiding, aan controle-instanties of aan een doeltreffende regelgeving veroorzaakt enorme schade! Meer dan 5.600 Brazilianen worden elk jaar vergiftigd door pesticiden en meer dan 1.800 sterven eraan2Bombardi L., « Geography of asymmetry:the vicious cycle of pesticides and colonialism in the commercial relationship between Mercosur and the European Union», 2021! België is rechtstreeks verantwoordelijk voor deze ramp: in 2019 exporteerde het meer dan 4000 ton verboden pesticiden naar meer dan 30 landen!
Deze immorele handel is in strijd met de mensenrechten. De speciale VN-rapporteurs voor het recht op voedsel en voor giftige stoffen hebben duidelijk gesteld dat “het blootstellen van mensen in andere landen aan giftige stoffen, waarvan bekend is dat ze ernstige gezondheidsproblemen en zelfs de dood veroorzaken, een duidelijke schending van de mensenrechten is”3VN, Mensenrechtenraad, « Rapport de la Rapporteuse spéciale sur le droit à l’alimentation » (A/HRC/34/48), 24/01/2017. Daarom roepen ze landen op een einde te maken aan deze dubbele standaard en een bindend wereldwijd verdrag over schadelijke pesticiden aan te nemen.
Sporen van deze verboden pesticiden worden vervolgens aangetroffen in ons voedsel en in onze omgeving. Van de 5800 in Europa geanalyseerde voedselstalen werd carbendazim in meer dan 1600 ervan aangetroffen. Toch is deze pesticide sinds 2009 in de EU verboden wegens de giftigheid voor mensen en de zeer ernstige gevaren voor organismen in het water. Alleen al in 2019 produceerde en exporteerde België meer dan 100 ton naar 12 landen!
5 600
vergiftigd
Meer dan 5.600 Brazilianen worden elk jaar vergiftigd door pesticiden en meer dan 1.800 sterven eraan!
Boeren in de frontlinie
tegen pesticiden!
Boeren zijn nog steeds de eerste slachtoffers van pesticiden: ze veroorzaken Parkinson, kanker, verstoringen van het hormonaal systeem en andere aandoeningen. Om zich tegen pesticiden te beschermen, moeten landbouwers voldoen aan dure en veeleisende veiligheidsprotocollen. Dat is hier en elders lang niet altijd het geval.
Terwijl in Europa de erkenning van deze aandoeningen en hun oorzaken vordert, zijn andere landen nog ver van het doel verwijderd: 99 % van de sterfgevallen als gevolg van pesticiden doen zich in het Globale Zuiden voor4Le BASIC, « Pesticides : un modèle qui nous est cher », 2021 en de plaatselijke autoriteiten pakken het probleem niet aan.
Naast de gezondheidsproblemen, ondermijnt het gebruik van pesticiden ook de autonomie van landbouwers. Het gebrek aan alternatieven brengt hen in een spiraal van afhankelijkheid van pesticiden om hun oogst en inkomen veilig te stellen. Dit verrijkt de pesticidenindustrie en versterkt tegelijkertijd de economische onzekerheid van de boeren.
Een menselijke en ecologische ramp
De milieuschade die door het massale gebruik van pesticiden wordt veroorzaakt, wordt steeds zichtbaarder. Alle levende elementen (water, bodem, fauna en flora) zijn op dit moment verontreinigd. Binnen de onafhankelijke wetenschappelijke gemeenschap is de consensus duidelijk: pesticiden verstoren de ecosystemen door impact op de fauna (De insectenpopulaties in Duitsland daalden met 76 procent tussen 1976-2017 5Hallman et al, « More than 75 percent decline over 27 years in total flying insect biomass in protected areas », PLoS ONE, 2017) en putten de aarde uit.
Deze pesticiden blijven nog jaren na hun verbod in onze omgeving aanwezig. Door zich via ecosystemen te verspreiden, bedreigen pesticiden ons vermogen om in de toekomst voedselzekerheid en een gezond milieu te waarborgen. Ze zitten in rivieren, in het water dat we drinken, in de bodem, … . In 2019 bevatte 80% van de geteste bodems in 11 Europese landen sporen van pesticiden6Silva, Mol, Zomer, Tienstra, Ritsema et Geissen, « Pesticide residues in European agricultural soils – a hidden reality unfolded », Science of the Total Environment, 2019!
Stop de handel in giftige
pesticiden
Het gebruik van bestrijdingsmiddelen is sinds de jaren negentig toegenomen, vooral in het Globale Zuiden.
In vele landen roepen boeren op tot een versnelde overgang naar een agro-ecologisch voedselsysteem. De massale beschikbaarheid van pesticiden waartoe België en de EU bijdragen zorgt er echter voor dat het huidige systeem zich blijft voortzetten terwijl het enorm destructief is voor het milieu, de biodiversiteit en de gezondheid van boeren en consumenten.
Op Europees niveau is een hervorming aan de gang om het gebruik van pesticiden met 50% te verminderen. Maar terwijl de EU haar afhankelijkheid van pesticiden wil verminderen, blijft ze diezelfde pesticiden exporteren naar het Globale Zuiden. Tegen deze Europese dubbele standaard verzetten we ons. Als deze pesticiden hier verboden zijn, kunnen ze niet elders worden verkocht! Er zit beweging in de zaak: het Europees Parlement heeft een duidelijk standpunt ingenomen, de Commissie heeft de deur opengezet voor regelgeving. Wij blijven strijden voor een ambitieuze Europese regelgeving om de productie en export van verboden pesticiden een halt toe te roepen!
Frankrijk nam reeds een ambitieuze regelgeving aan. In België heeft minister van Leefmilieu Zakia Khattabi gezegd dat zij bereid is deze giftige handel een halt toe te roepen. De zaak is echter complex, aangezien milieu- en menselijke kwesties vermengd zijn met economische belangen.
De beeïndiging van deze giftige handel is noodzakelijk voor onze gezondheid en omgeving.
Daarom roepen wij op tot het volgende :
Stop de productie, opslag en export van pesticiden die door de EU verboden zijn in België;
Steun een ambitieuze Europese regulering van pesticiden, te beginnen met een Europees verbod op de productie, opslag en export van pesticiden waarvan het gebruik in Europa verboden is;
Het engagement van de Belgische ontwikkelingssamenwerking om de productie en het gebruik van synthetische pesticiden niet te steunen via haar bilaterale en multilaterale financiering, en om initiatieven aan te moedigen die vrij zijn van deze pesticiden.
België en de EU hebben de afgelopen maanden mondeling toegezegd zich te willen engageren om de export van verboden pesticiden stop te zetten. Teken de petitie en kom samen met ons in actie om te eisen dat België een positie inneemt tegen deze immorele en giftige handel in verboden pesticiden.
De beeïndiging van deze giftige handel is noodzakelijk voor onze gezondheid en omgeving.
Daarom roepen wij op tot het volgende :
- Stop de productie, opslag en export van pesticiden die door de EU verboden zijn in België;
- Steun een ambitieuze Europese regulering van pesticiden, te beginnen met een Europees verbod op de productie, opslag en export van pesticiden waarvan het gebruik in Europa verboden is;
- Het engagement van de Belgische ontwikkelingssamenwerking om de productie en het gebruik van synthetische pesticiden niet te steunen via haar bilaterale en multilaterale financiering, en om initiatieven aan te moedigen die vrij zijn van deze pesticiden.
België en de EU hebben de afgelopen maanden mondeling toegezegd zich te willen engageren om de export van verboden pesticiden stop te zetten. Teken de petitie en kom samen met ons in actie om te eisen dat België een positie inneemt tegen deze immorele en giftige handel in verboden pesticiden.